De oorzaak kan velerlei zijn, maar soms is deze ook niet te vinden. Zowel gevoelszenuwen als bewegingszenuwen kunnen aangedaan zijn.

Is er slechts één zenuw aangedaan, dan spreken we van mononeuropathie, zijn er meerdere zenuwen aangedaan, dan spreken we over polyneuropathie.

Enkele oorzaken van polyneuropathie zijn:

• Suikerziekte
• alcolholgebruik
• chemotherapie
• radiotherapie
• infecties
• kanker
• vaatziekten
• lever- en nierziekten
• MS

Een voorbeeld van een bekende polyneuropathie is de diabetische polyneuropathie bij suikerziekte. Hierbij zijn de zenuwuiteinden van de gevoelszenuwen in voeten en/of handen aangedaan.

Een polyneuropathie waarbij de oorzaak niet duidelijk is, is de ‘dunne vezel polyneuropathie’: hierbij zijn de kleinste zenuwtakjes in de huid beschadigd van met name handen en voeten. De oorzaak is hierbij niet bekend.

Zenuwpijn of neuropathie is vaak brandend, stekend of tintelend van aard en het aangedane gebied is vaak overgevoelig.  Een ander kenmerk is dat soms kleding niet wordt verdragen over het pijnlijke gebied. Bij polyneuropathie treden de klachten meestal eerst op in de voeten of de handen. De meest voorkomende vorm is diabetische polyneuropathie in de voeten bij mensen met suikerziekte. Bij polyneuropathie van de voeten hebben patiënten soms het gevoel op kussens te lopen.

De diagnose wordt meestal gesteld aan de hand van anamnese en lichamelijk onderzoek. Het gaat hiernbij om de DN4 vragenlijst en lichamelijk onderzoek. Dit is de meest gebruikte manier om de diagnose van zenuwpijn of neuropathie vast te stellen.

DN4 vragenlijst:

Vraag 1: Heeft de pijn één of meerdere van de volgende kenmerken ?

1. Branderig gevoel
2. Pijnlijk koude gevoel
3. Elektrische schokken

Vraag 2: Gaat de pijn gepaard met één van de volgende symptomen in hetzelfde gebied geassocieerd met één of meerdere van de volgende symptomen? 

4. Tintelingen
5. Prikken
6. Doofheid
7. Jeuk.

Een score van 3 op 7 wijst op neuropathische pijn.

DN4 lichamelijk onderzoek

Vraag 3: Is er in het pijngebied t.o.v. normaal aanvoelend gebied sprake van een verminderd gevoel bij:

8. Aanraking
9. Pinprick test

Vraag 4: wordt de pijn versterkt door

10. Wrijven

Een score van 4 op 10 op beide vragenlijsten samen, verhoogt nog de gevoeligheid van de test.

Het simpelste onderzoek om neuropathische pijn vast te stellen is het opsporen van hyperalgesie en allodynie bij lichamelijk onderzoek.
Allodynie is een pijnlijke ervaring bij een niet-pijnlijke prikkel. Dat kan getest worden door met een borsteltje of een wattenstaafje over de huid te wrijven. Als dit pijnlijk wordt ervaren, dan is er sprake van allodynie. Dat is een sterke aanwijzing voor neuropathie.
Hyperalgesie betekent dat men een overdreven pijnreactie krijgt op een relatief onschuldige pijnlijke prikkel. Dat kan men testen met een injectienaald of met een mono-filament. Dat is een instrumentje met een buigbare pin die op de huid wordt geplaatst. Normaal is dat licht pijnlijk, bij mensen met neuropathie doet dat veel pijn. Het mono-filament wordt ook gebruikt om gevoelsverlies in de voeten door diabetische neuropathie op te sporen.
Onderzoek van de huid met alcohol of aceton kan nuttig zijn om een overdreven reactie op koude te meten. Om de reactie op warmte te testen, kan de huid aangeraakt worden met een proefbuisje met warm water. Afwijkende reacties op warmte of koude in het gebied van de pijn zijn ook een sterke aanwijzing voor neuropathische pijn.

Bij polyneuropathie is het ook verstandig om de vibratiezin te testen met een stemvork. Bij polyneuropathie is deze verminderd.

De neuroloog kan in sommige gevallen de diagnose van (diabetische) polyneuropathie bevestigen door middel van een EMG of elektromyografie. Hierbij wordt de snelheid in de zenuwen gemeten met behulp van naaldjes en stroom. Soms zijn de afwijkingen in de zenuwen echter nauwelijks meetbaar. De ernst van de afwijkingen op het EMG staat dus niet in verhouding tot de ernst van de pijn.

In sommige gevallen van polyneuropathie wordt contact gezocht met academische centra vanwege de deskundigheid en mogelijkheden van diagnostiek die aldaar aanwezig zijn.

Bij onderzoek naar en behandeling van neuropathie kunnen meerdere specialisten betrokken zijn. Veelal zijn dit de neuroloog en pijnarts.

Bij de behandeling van zenuwpijn wordt vaak gestart met de standaard pijnstillers paracetamol en ontstekingsremmers. Helaas helpen deze vaak niet afdoende bij zenuwpijn. Om die reden wordt vaak erbij gestart met middelen zoals amitriptyline, pregabaline, gabapentine, duloxetine. Dit zijn medicijnen die tegen zenuwpijn kunnen helpen, naast hun oorspronkelijk gebruik tegen epilepsie en depressie.

Naast medicijnen zijn ook fysiotherapie, TENS, podotherapie, crèmes die lokale verdoving bevatten, zoals lidocaïne, crèmes met capsaïcine of een Qutenza behandeling mogelijkheden bij zenuwpijn.

Mocht dit allemaal niet helpen, dan kan een lokale injectie, meestal echogeleid of een lokale zenuwbehandeling met PRF een optie zijn. Ruggenmergstimulatie was tot 1-1-2020 een optie. Daarna is dit niet meer opgenomen in het te verzekeren pakket. Wellicht wordt in de komende jaren opnieuw aangetoond dat dit een effectieve optie is en kan het weer vergoede zorg worden.

Als het vermoeden bestaat dat de pijn naast lichamelijke klachten ook andere, niet-lichamelijke klachten veroorzaakt, kunnen psycholoog, psychosomatisch fysiotherapeut en revalidatiearts gevraagd worden een beoordeling te geven om het functioneren, ondanks de pijnklachten, zo goed mogelijk in stand te houden. Het biopsychosociaal pijnmodel zal dan met u worden besproken.

Het kan dus voorkomen dat uw klachten gecombineerd behandeld worden door meerdere specialismen.